برخی از مهمترین قطعات برقی خودرو عبارتند از: استارت، باتری، سیستم روشنایی و علامت دهی، حسگرها، کلید برقی، سامانه جرقه زنی، سیم کشی و دسته سیم‌ها، دوربین‌ها، بخاری، کولر و... .

نحوه چینش و عملکرد قطعات برقی خودرو یکی از موضوعات مهم در استفاده از خودرو می‌باشد. قطعات برقی خودرو به صورت یک سیستم یکدست و یکپارچه بر روی یک یا چند مدار الکتریسیته نصب می‌شوند. منبع اصلی تغذیه برق خودرو باتری است.

باتری برق مورد نیاز برای استارت، سیستم روشنایی و علامت دهی، کولر، بخاری و... فراهم می‌سازد. دینام وظیفه شارژ و بازسازی نیروی باتری را بر عهده دارد که به وسیله تسمه دینام به موتور وصل شده و انرژی حرکتی موتور را به الکتریسیته تبدیل کرده و به باتری منتقل می‌کند.

به طور کلی قطعات برقی خودرو برای کارکردهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با توجه به محل نصب و قرارگیری قطعات برقی خودرو، این لوازم به دو گروه کلی قطعات برقی بیرون از کابین و قطعات برقی داخل کابین تقسیم می‌شوند.

برخی از مهمترین قطعات برقی بیرون از کابین عبارتند از: بوق، باتری، دینام، برف پاک کن، چراغ مه شکن و... . از جمله قطعات برقی داخل کابین نیز می‌توان به نمایشگر کیلومتر، بالابر شیشه و فندک خودرو اشاره کرد.

انواع لوازم برقی خودرو کدام است؟

. از نظر مصرف انرژی انواع لوازم برقی خودرو به پنج گروه اصلی زیر تقسیم می‌شوند:

•  تولید کننده برق؛ وظیفه تولید برق در خودرو‌های مدل قدیمی توسط دینام و در خودروهای جدید توسط آلترناتور انجام می‌پذیرد. دینام یا آلترناتور انرژی مکانیکی موتور را که توسط تسمه دینام دریافت می‌کند، به برق 12 ولت تبدیل کرده و در (باتری) ذخیره می‌کند.
• ذخیره کننده؛ یکی از اصلی‌ترین قطعات برقی خودرو باتری است که عمل ذخیره برق توسط آن انجام می‌شود. باتری در هنگام روشن بودن خودرو، برق تولید شده توسط دینام یا آلترناتور را ذخیره می‌کند. هنگام خاموش بودن خودرو، با وصل بودن دو قطب منفی و مثبت باتری به کابل‌های اتصال، انرژی مورد نیاز برای روشن شدن خودرو و عمل کردن قطعات برقی خودرو مثل ضبط و بالابر شیشه توسط باتری تامین می‌شود.
• توزیع کننده برق؛ عمل توزیع برق در سیستم خودرو توسط انواع سیم کشی و دسته سیم‌ها انجام می‌گیرد. سیم‌های توزیع برق با توجه به محل و نحوه استفاده به انواع گوناگونی مثل سیم میله‌ای، سیم مسی، آلومینیومی، سیم لاکی، سیم برق افشان و... تقسیم می‌شوند. با توجه به تعداد بی‌شمار سیم‌های استفاده شده در سیستم برق خودرو، معمولاً دسته‌ای از سیم‌ها داخل نگهدارنده سیم به صورت مجموعه‌ای واحد اتصال می‌یابند.
• کنترل کننده برق؛ کلید‌ها و دکمه‌هایی که در مسیر انتقال برق قرار دارند به عنوان یکی از پر استفاده‌ترین قطعات برقی خودرو شناخته می‌شوند. با استفاده از کنترل کننده برق، راننده و سرنشینان می‌توانند فعال بودن یا غیر فعال بودن و سرعت قطعات برقی خودرو مثل بخاری و برف پاک کن را کنترل کنند.
• مصرف کننده برق؛ چراغ‌ها، باندها، بالابر شیشیه، قفل برقی و... مصرف کننده برق هستند.

مدارهای الکتریکی سیستم برق خودرو

قطعات برقی ماشین درون مدارهای الکتریکی جرقه، شارژ و مدار روشنایی جای می‌گیرند.

• مدار جرقه؛ قطعات برقی خودرو در مدار جرقه در مورد خودرو‌های کاربراتوری و انژکتوری متفاوت است. در خودروهای کاربراتوری شمع، وایر، کویل و دلکو قطعات مدار جرقه را تشکیل می‌دهند. در خودرو‌های انژکتوری مدار جرقه از کامپیوتر یا ECU. یکی از وظایف کامپیوتر یا ECU در خودروهای انژکتوری این است که با توجه به مولفه‌های گوناگون میزان مصرف سوخت را تعیین می‌کند. نیروی مورد نیاز برای عملکرد کامپیوتر توسط برق تامین می‌شود. در صورتی که این قطعه دچار عیب یا خرابی گردد سیستم برق خودرو به درستی کار نخواهد کرد.
• شمع‌ها؛ نیز یکی دیگر از قطعات برقی خودرو می‌باشند که درون سامانه جرقه زنی قرار می‌گیرند. شمع ولتاژ کویل را به جرقه تبدیل می‌کند و نیروی لازم برای احتراق موتور را به صورت مستمر فراهم می‌سازد. کویل؛ باتری برق 12 ولت تولید می‌کند، اما شمع برای جرقه زدن به 7000 ولت برق نیاز دارد. یکی از مهمترین قطعات برقی خودرو کویل است که به عنوان یک ترانسفورماتور فشار قوی، جریان برق باتری را برای جرقه زدن شمع به 7000 ولت می‌رساند.
• مدار شارژر؛ اصلی‌ترین قطعات برقی خودرو در مدار شارژ دینام و باتری است که به عنوان تولید کننده و ذخیره کننده برق، مدار شارژ را تشکیل می‌دهند.
• مدار روشنایی؛ قطعات برقی خودرو در مدار روشنایی عموماً مصرف کنندگان برق مثل چراغ‌های بیرون و داخل، چراغ بنزین، چراغ کلید برف پاک کن، چراغ راهنما، چراغ ترمز و... تشکیل می‌دهند.

فیوز چیست؟

یکی دیگر از قطعات برقی خودرو که وجود آن در مدارهای الکتریکی ضروری است، انواع فیوزها می‌باشد. یک یا چند فیوز در مسیر‌های هر یک از قطعات برقی خودرو طراحی و تعبیه شده است. وظیفه اصلی فیوز این است که در صورت بروز مشکل در انتقال برق، جریان آن را قطع کرده و از داغ شدن و سوختن قطعات برقی خودرو جلوگیری کند.

کانکتور یا سوکت چیست؟

وظیفه اصلی سوکت به عنوان یکی از مهمترین قطعات برقی خودرو این است که برق تولید شده را از توزیع کننده به مصرف کننده وصل می‌کند. در واقع سوکت یا کانکتور قطعه‌ای است که در انتهای سیم‌ها وصل می‌شود و برق حمل شده توسط سیم را به مصرف کننده می‌رساند.

دوربین‌های خودرو

یکی از انواع قطعات برقی خودرو دوربین‌های خودرو می‌باشند، که ممکن است در داخل اتاق یا خارج از آن نصب گردند. امروزه با پیشرفته شدن انواع هوش مصنوعی و استفاده از آن در دوربین‌های خودرو، دوربین‌ها به یکی از لوازم پر استفاده در خودرو تبدیل شده‌اند.

برای مثال دوربین‌های نصب شده در سپر عقب یا جلوی خودرو حسگرهایی دارند که می‌تواند فاصله بین خودرو با خودروهای جلویی و پشت سر یا سایر موانع راه را اندازه گیری کرده و به راننده اعلام نماید. علاوه بر دوربین‌های خارج از کابین، ممکن است داخل کابین نیز دوربین نصب شود. این کار بیشتر در خودروهای مسافربری (تاکسی) و خودروهای تشریفاتی صورت می‌پذیرد.

علاوه بر این دوربین‌های خودرو می‌توانند به دستگاه جی پی اس یا مکان یاب وصل شوند. در این صورت اگر خودرو مورد سرقت قرار گیرد یا گم شود، دستگاه جی پی اس به راننده محل قرار داشتن خودرو را نشان می‌دهد. به طور کلی دوربین‌ها و حسگرها کارایی‌های زیادی در زمینه رانندگی و بهره مندی بهتر از خودرو دارند.

چگونگی عیب یابی قطعات برقی خودرو

عیب یابی قطعات برقی خودرو با توجه به نحوه عملکرد هر یک متفاوت است. در ادامه شیوه عیب یابی برخی از مهمترین قطعات برقی خودرو را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

عیب یابی باتری

همانطور که اشاره شد مهمترین وظیفه باتری ذخیره برق برای استارت خوردن و کار کردن قطعات برقی خودرو می‌باشد. در حال حاضر برای خودروهای سواری اغلب از باتری‌های اتمی یا اسیدی استفاده می‌شود. این باتری‌ها در ولتاژ 50 آمپر، 60 آمپر، 65 آمپر، 75 آمپر و... در دسترس موجود است. در صورتی که سیستم قفل مرکزی خودرو کار نکند یا ماشین استارت نخورد، ممکن است شارژ باتری کم شده یا به پایان رسیده باشد. در این صورت باتری می‌بایست شارژ شود.

مناسب‌ترین شیوه برای شارژ باتری استفاده از دستگاه شارژر مناسب برای باتری خودرو است. با استفاده از وسایل دیگر مثل شارژر لب تاب نیز می‌توان باتری را شارژ کرد. در باتری‌های اسیدی خالی شدن شارژ باتری ممکن است به دلیل بر هم خوردن نسبت آب و اسید داخل باتری و کم شدن اسید باشد.

در این صورت می‌بایست محلول اسید باتری به داخل محفظه اسید باتری ریخته شود. خالی شدن شارژ باتری ممکن است به دلیل عمل نکردن دینام باشد. یکی دیگر از دلایل کار نکردن باتری ممکن است سولفاته شدن اتصالات باتری یا سر باتری باشد.

عیب یابی دینام

همانطور که اشاره شد دینام نیز یکی دیگر از قطعات برقی خودرو است که وظیفه تامین نیروی برق برای باتری را بر عهده دارد. در صورتی که دینام کار نکند، باتری شارژ نشده و ماشین استارت نمی‌خورد.

عیب در عملکرد دینام ممکن است به دلیل پاره بودن، شل بودن یا خرابی تسمه دینام باشد. در این صورت تسمه دینام باید تعویض گردد. دینام از قطعات متعددی مثل بلبرینگ دینام، درب دینام، سیم پیچی و... تشکیل شده است.

یکی از نکات حائز اهمیت در خصوص نحوه کارکرد دینام این است که جای دینام باید بدون لرزش باشد و دینام باید بر سینی جلوی خودرو یا قطعه دیگری که به آن نصب می‌شود بدون حرکت و لرزش باقی بماند. در صورتی که جای قرار گرفتن دینام شکسته باشد دینام توانایی ذخیره کردن برق موتور را نخواهد داشت.

دینام به وسیله دو سیم پشتی به باتری وصل می‌شود. اختلال در عملکرد دینام و باتری ممکن است ناشی از عدم وجود اتصال صحیح میان باتری خودرو و دینام باشد. در این صورت سیم‌های متصل به دینام باید تعویض گردد.  

عیب یابی قطعات برقی خودرو داخل کابین

در صورتی که باتری درست کار کند، سایر قطعات برقی خودرو به سادگی عمل می‌کنند و معمولاً دیرتر خراب می‌شوند. با این حال برخی از قطعات برقی خودرو که داخل اتاق قرار دارند، ممکن است به دلایلی مثل سولفاته شدن، رطوبت، ضربه خوردن و... عمل نکنند. یکی از دلایل شایع برای عمل نکردن قطعات برقی خودرو که در داخل کابین قرار دارند خراب بودن فیوزها است.

چنانچه فیوز‌های خودرو سوخته باشد، برق مورد نیاز برای عمل کردن قطعات برقی خودرو مثل چراغ‌ها، ضبط خودرو و بخاری تامین نمی‌شود. در صورتی که فیوز خراب شود می‌بایست تعویض گردد.

عیب یابی بخاری؛ گرما و حرارت بخاری توسط جریان یافتن بخشی از آب رادیاتور در فضایی مخصوص تامین می‌شود. بخاری یکی از قطعات برقی خودرو است که توسط اتصالات و سیم کشی به منبع تغذیه وصل می‌شود.

برخی از قطعات داخلی بخاری خودرو عبارتند از: محفظه احتراق، دمنده هوای گرم، نظارت بر شعله و سنسور حرارت بیش از حد، واحد کنترل، ورودی سوخت و... . در خودروهای سواری دستگاه بخاری معمولاً زیر داشبورد و جلوی صندلی سرنشین چپ خودرو نصب می‌شود. عیب یابی بخاری و سایر قطعات برقی خودرو با دستگاه تشخیص عیب صورت می‌گیرد.

باز و بسته کردن بخاری مستلزم برداشتن روکش زیر داشبورد و جدا کردن سیم کشی آن است. بهتر است باز و بسته کردن و تعمیر بخاری خودرو توسط متخصص برق خودرو صورت پذیرد.

عیب یابی سیستم روشنایی خودرو؛ همانطور که اشاره شد لامپ‌ها از جمله قطعات برقی خودرو می‌باشند که در صورت ضربه دیدن یا تماس با رطوبت ممکن است خراب شده و در اصطلاح بسوزند. لامپ‌های سوخته شده را باید تعویض کرد. لامپ‌ها و سیستم روشنایی خودرو معمولاً به وسیله خارها به بدنه و اتاق خودرو نصب می‌شوند.

عیب یابی قطعات برقی خودرو خارج از اتاق

امروزه دستگاه‌های عیب یاب قطعات برقی خودرو با وصل شدن به باتری و سایر قطعات برقی خودرو و اندازه گیری ولتاژ آن درستی یا خرابی عملکرد قطعات برقی را مورد بررسی قرار می‌دهد.

برای عیب یابی و تعمیر قطعات برقی خودرو که در خارج از کابین قرار دارند پیش از هر چیز باید اتصال قطب‌های منفی و مثبت سرباتری یا حداقل یکی از آنها را قطع کرد. این کار برای افزایش ایمنی و جلوگیری از آتش سوزی و سوختن قطعات برقی خودرو انجام می‌گیرد.   

همانطور که اشاره شد یکی از موضوعات مهم در عیب یابی قطعات برقی خارج از کابین، محل قرار داشتن دینام است. دینام برای آن که بتواند نیروی مورد نیاز برای ذخیره‌سازی توسط باتری را فراهم سازد، می‌بایست در محل ساکنی قرار داشته باشد.

به نحوی که در اثر حرکت تسمه دینام و خودرو، باتری نلرزد یا از جای خود حرکت نکند. در این صورت باتری انرژی مورد نیاز برای روشن شدن و به حرکت درآمدن خودرو را فراهم نمی‌کند و اصطلاحاً می‌خوابد.

یکی از مهمترین قطعات برقی خودرو فن خودرو است که در خارج از کابین و معمولاً جلوی کاپوت و در مجاورت با جلو پنجره قرار دارد. در واقع فن وظیفه خنک ساختن رادیاتور و اتصالات حامل آب را بر عهده دارد.

در صورتی که فن به درستی کار نکند، در هنگام روشن بودن خودرو، آب رادیاتور به جوش می‌رسد. به جوش رسیدن آب رادیاتور ممکن است آسیب‌های متعددی به قطعات اصلی خودرو از جمله موتور و سیلندر وارد شود.

شیوه‌های خرید و تعویض قطعات برقی خودرو

به طور کلی امروزه برای خرید قطعات برقی خودرو دو شیوه حضوری و غیر حضوری وجود دارد. برای خرید قطعات برقی خودرو به شیوه حضوری می‌بایست به فروشگاه‌های لوازم یدکی یا تولید کنندگان قطعات برقی خودرو مراجعه کرد. در مقابل می‌توان قطعات برقی خودرو را به شیوه غیر حضوری از طریق ارتباط تلفنی یا سامانه‌های اینترنتی انجام داد. خرید قطعات برقی خودرو در شیوه غیر حضوری با توجه به تنوع و انواع گوناگونی قطعات برقی قابل عرضه مطلوب‌تر است.

علاوه بر این برای خرید قطعات برقی خودرو به شیوه غیر حضوری محدودیت زمانی و مکانی خاصی وجود ندارد. در نتیجه بدون این که نیاز به خارج شدن از منزل وجود داشته باشد، می‌توان به مراجعه به سایت‌های عرضه کننده قطعات برقی خودرو در هر ساعت از شبانه روز قطعات برقی خودرو را سفارش داد.

در خرید قطعات برقی خودرو به شیوه غیر حضوری می‌توان از انواع تخفیفات و خدمات پس از فروشی که برای محصولات برقی قابل عرضه مقرر می‌شود منتفع شد. همانطور که اشاره شد برخی از انواع قطعات برقی خودرو ضمانت نامه تعویض و تعمیر دارند. در نتیجه در مدت زمان معینی پس از خرید قطعه برقی، در صورت خرابی قطعه می‌توان آن را به نمایندگی بازگردانده و نمایندگی موظف است آن را تعمیر یا تعویض نماید.

یکی از نکات مهم در خرید انواع قطعات برقی خودرو این است که قطعات برقی می‌بایست مطابق با مدل خودرو و ولتاژ برقی که باتری تولید می‌کند خریداری شوند. در صورتی که قطعات برقی خودرو مطابق با ولتاژ باتری خریداری نشوند، ممکن است در اثر نوسانات وارد شده توسط باتری قطعه مزبور بسوزد.

نکات تکمیلی در خصوص نگهداری از لوازم برقی خودرو

همانطور که واضح است قطعات برقی خودرو از الکتریسیته تغذیه می‌کنند. بنابراین اصولاً این قطعات باید از رطوبت و آتش به دور باشند. در صورتی که قطعات برقی خودرو در معرض رطوبت قرار گیرند، فلزات تشکیل دهنده آن سولفاته شده و قطعه از کار می‌افتد. همچنین قرار داشتن قطعات برقی خودرو در مجاورت گرد و خاک و آلودگی‌هایی مثل چربی، موجب وقوع نقص و خرابی در عملکرد آن می‌گردد.

در صورت کثیف شدن قطعات برقی خودرو این قطعات می‌بایست مورد شستشو قرار گیرند. برای شستشوی قطعات برقی خودرو معمولاً از گازوئیل یا بنزین استفاده می‌شود. پیش از شستشو قطعه برقی مورد نظر می‌بایست از محل قرارگیری خود خارج شده و کلیه اتصالات آن جدا شود. سپس می‌بایست عمل شستشو انجام گیرد و قطعه مجدداً در محل قرار گرفتن خود نصب گردد.

یکی از موضوعات مهمی که باید در نگهداری از قطعات برقی خودرو مد نظر داشت، ثابت بودن محل قرار داشتن قطعات برقی است. چنانچه سینی باتری شکسته باشد یا در معرض لرزش باشد، عملکرد باتری با اختلال مواجه شده و نیروی مورد نیاز برای روشن شدن و فعالیت خودرو فراهم نخواهد شد.

همچنین در مورد دینام، تسمه تایم و سایر قطعات مربوط به برق خودرو، لرزش و تکان خوردن قطعه موجب تخریب عملکرد خودرو می‌شود.

در مورد نحوه نگهداری از قطعات برقی خودرو باید به این موضوع نیز توجه داشت که وجود سیم‌های خراب و قدیمی و اتصالات مشکل دار، موجب نوسانات ولتاژ و خرابی قطعات برقی خودرو می‌گردد. بنابراین یکی از راهکارهای مراقبت از قطعات برقی خودرو این است که به صورت مستمر سیم‌ها و اتصالات الکترونیکی خودرو مورد بازبینی و رفع عیب قرار گیرد.

تفاوت‌های قطعات برقی انواع مختلف خودرو

همانطور که اشاره شد انواع قطعات برقی خودرو در بین انواع مختلف خودرو متفاوت است. معمولاً اجناس و لوازم برقی مورد استفاده در خودرو با توجه به عواملی از قبیل ولتاژ باتری، مدل خودرو، نوع و قدرت موتور و... تعیین می‌شود. در صورتی که قطعه الکترونیکی خریداری شده با باتری و سایر قطعات برقی خودرو هماهنگی نداشته باشد، ممکن است سیستم برق خودرو از کار بیفتد یا قطعه مزبور خراب گردد.

در صورتی که ولتاژ تولید شده توسط باتری بیش از ولتاژ مورد نیاز برای عمل کردن قطعات برقی خودرو باشد، با افزایش حرارت، قطعات مزبور می‌سوزند. به طور کلی بین خودروهای کاربراتوری و خودروهای انژکتوری تفاوت‌های کلیدی و مهمی در قطعات برقی خودرو وجود دارد. همانطور که اشاره شد در سیستم‌های انژکتوری از رایانه استفاده می‌شود.

مشاوره در زمینه خرید قطعات برقی خودرو

همانطور که اشاره شد برای خرید لوازم یدکی برقی خودرو می‌بایست نکات متعددی از قبیل مدل خودرو و ولتاژ برق تولید شده توسط باتری و... در نظر گرفته شود. در حال حاضر برای خرید قطعات برقی خودرو می‌توانید مشاوره تخصصی داشته باشید. برای این کار کافی است با موسسه کارکیتا به نشانی www.cartika.Com تماس حاصل فرمایید.

مجموعه کارکیتا با حضور و عضویت بهترین کارشناسان و متخصصین خودرو آماده ارائه خدمات مشاوره در زمینه خرید، تعویض و تعمیر قطعات برقی خودرو می‌باشد. با تماس با متخصصین کارکیتا می‌توانی در زمینه خرید قطعات و لوازم یدکی خودرو مشاوره داشته باشید و با بهترین تولید کنندگان و عرضه کنندگان قطعات برقی خودرو آشنا شوید.